Επισκόπηση Έργου

Το 'FarmPath' (Farming Transitions: Pathways towards regional sustainability of agriculture in Europe) είναι ένα τριετές ερευνητικό πρόγραμμα συνεργασίας που χρηματοδοτείται μέσω της 7ης Οδηγίας Πλαισίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το FarmPath θα διαρκέσει από το Μάρτιο του 2011 έως το Φεβρουάριο του 2014.

Ο γενικός στόχος του FarmPath είναι να εντοπίσει και να εκτιμήσει εναλλακτικές διαδικασίες μετάβασης ενός αριθμού περιοχών της Ευρώπης προς την βιωσιμότητα της γεωργίας. Σκοπό έχει επίσης έχει να εκτιμήσει τις ανάγκες για κοινωνικές και τεχνολογικές καινοτομίες έτσι ώστε να ξεκινήσει και να επιτύχει η διαδικασία της μετάβασης.

Γιατί μελετάμε την «βιωσιμότητα της γεωργίας σε μια περιοχή»

 Κατά την τελευταία δεκαετία, η μετάβαση προς την βιωσιμότητα στη γεωργία είναι κεντρικό ζήτημα για κυβερνήσεις, ΜΚΟ αλλά και ερευνητικά ιδρύματα. Πολυάριθμες δημοσιεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της Λευκής Βίβλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Προσαρμογή στην Αλλαγή του Κλίματος (2009) αναγνωρίζουν το ρόλο της γεωργίας στην προσπάθεια για την βιωσιμότητα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές προκλήσεις. Ωστόσο, παρά τη θέσπιση της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης της γεωργίας ως βασικής αρχής της πολιτικής της ΕΕ, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι χρειάζονται αλλαγές ώστε να διασφαλιστεί ότι η γεωργία στην ΕΕ θα μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες απαιτήσεις των ευρωπαίων πολιτών για την παραγωγή αγαθών και παροχή υπηρεσιών/λειτουργιών δημοσίου χαρακτήρα (π.χ. ασφαλή και υψηλής ποιότητας τρόφιμα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και παραγωγή ινών, διατήρηση του περιβάλλοντος, βιώσιμες αγροτικές κοινότητες, χώροι αναψυχής και πρασίνου). Παράλληλα, οι ευρωπαίοι γεωργοί αντιμετωπίζουν έντονες διακυμάνσεις στις τιμές των βασικών προϊόντων, μεταβολές στο καθεστώς των επιδοτήσεων, κινδύνους έξαρσης ασθενειών και επιδημιών, ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και μία εμφανή έλλειψη νέων, ενδιαφερόμενων να ασχοληθούν με τη γεωργία.

Στο FarmPath, θεωρούμε ότι καμία μεμονωμένη εκμετάλλευση ή γεωργικό σύστημα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο σύνολο των απαιτήσεων των καταναλωτών και της βιομηχανίας. Αντ 'αυτού, προτείνουμε ότι ο στόχος της  βιωσιμότητας στη γεωργία θα επιτευχθεί ευχερέστερα με την επιλογή ευέλικτων συνδυασμών διαφορετικών υποδειγμάτων γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Αυτά τα μοντέλα διαφοροποιούνται, ώστε να αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένους συνδυασμούς ευκαιριών που είναι ενσωματωμένοι στις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες, στην τοπική παράδοση  και νοοτροπία, στη διάρθρωση και το δυναμικό της γεωργίας, τις δυνατότητες διαφοροποίησης και στις δομές διακυβέρνησης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προσεγγίσεις για την γεωργία που ενδιαφέρουν τους νέους - πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα βασικό στοιχείο της κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας των γεωργικών συστημάτων. References

Τι εννοούμε με τον όρο «μετάβαση προς την βιωσιμότητα»

 Στο FarmPath, η βιωσιμότητα των γεωργικών συστημάτων ορίζεται ως μια συνεχής, διαρκώς προσαρμοζόμενη διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στα αγροτικά νοικοκυριά και στους συμμετέχοντες στην αλυσίδα παραγωγής - διακίνησης  - κατανάλωσης να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προτιμήσεις των καταναλωτών και πολιτών, μέσω ευέλικτων συνδυασμών μοντέλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων αλλά και την παραγωγή δημόσιων αγαθών και γεωργικών υπηρεσιών/λειτουργιών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. Την πορεία αυτή προς τον αυξημένο βαθμό βιωσιμότητας ονομάζουμε μετάβαση (Darnhofer et al., 2010). Στο FarmPath, η διαδικασία μετάβασης περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στα λειτουργικά συστήματα (Kemp και Martens, 2007). Ενσωματώνει διάφορους τομείς ή υποτομείς, καθώς επίσης και ένα εύρος κοινωνικών παραγόντων σε διάφορα επίπεδα. Μέσα από την αλληλεξάρτηση και την από κοινού εξέλιξη αυτών, η κοινωνία ή ένα σημαντικό κοινωνικό υποσύνολο, αλλάζει ριζικά. Η μετάβαση είναι έτσι ποιοτικά διαφορετική από μία στοιχειώδη αλλαγή περιορισμένη σε εμβέλεια (π.χ., δεν επηρεάζει έναν ολόκληρο τομέα της οικονομίας), σε χρόνο (είναι πρόσκαιρη και δεν σταθεροποιείται) ή σε χώρο (λαμβάνει χώρα σε περιορισμένη έκταση). Η μετάβαση είναι το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμων διαδικασιών, των θεμελιωδών αλλαγών που ενσωματώνουν κοινωνικές, οικολογικές, οικονομικές, πολιτιστικές, τεχνολογικές και θεσμικές διαδικασίες συν-εξέλιξης (LoorbachandFrantzeskaki, 2009). Για να πραγματοποιηθεί η μετάβαση πρέπει να ευθυγραμμιστούν διαφορετικές εξελίξεις σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, ανοίγοντας ένα δρόμο ανάπτυξης που βασίζεται σε νέες πρακτικές, τεχνολογίες, γνώσεις, θεσμούς κοινωνικής οργάνωσης και σε διαφορετικές αρχές και αξίες.

Ακριβώς λόγω του πολύπλοκου και πολυδιάστατου χαρακτήρα των επιλογών, η εκτίμηση των εναλλακτικών είναι αναπόφευκτα μια συμμετοχική διαδικασία (Scoones et al, 2007, Plummer, 2009). Πράγματι, το σύστημα που θα προκριθεί τελικά ως επιθυμητό και κατά συνέπεια ως στόχος της μετάβασης, θα πρέπει να περιλαμβάνει ποικίλες κλίμακες (χώρου και χρόνου), πολλαπλές δυναμικές και ενεργούς παράγοντες. Μόνο μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες είναι δυνατόν να εξεταστούν επαρκώς οι καθ’ όλα θεμιτές πολλαπλές προσεγγίσεις καθώς και η εγγενής αβεβαιότητα των εναλλακτικών συστημάτων όπως και των εναλλακτικών διαδρομών προς τα συστήματα αυτά (Darnhofer και Loibl, 2007). Ένα σημαντικό βήμα είναι συνεπώς να προσδιοριστούν και να εκτιμηθούν οι μελλοντικές διαδρομές μετάβασης, π.χ. προβλέποντας βιώσιμες μελλοντικές πορείες. Το αντιμετωπίζουμε αυτό χρησιμοποιώντας τη δια-θεματική (transdisciplinary) έρευνα, εμπλέκοντας δηλαδή άμεσα τους ενδιαφερόμενους εταίρους στη διαδικασία της έρευνας.  References

Budget and Funding for FarmPath

The total budget for the FarmPath project is €2 078 072.80. The funding from the European Commission is €1 498 893 Euro, or 72% of the total quantifiable cost. The remainder is provided through the project partners.

References: